Klasa II - Perfekt - Theorie - jeszcze raz teoria slowna z zajec

Czasy przeszłe w języku niemieckim

W języku niemieckim występują trzy czasy przeszłe:
1. Perfekt – stosowany w dialogach, w mowie codziennej (czasami zamiennie z Imperfekt).

2. Imperfekt – pojawia się gdy opowiadana jest jakaś historia, spotkacie go w bajkach dla dzieci, w książkach, gazetach, chyba że występują tam jakieś dialogi, wtedy często pojawia się Perfekt.

3. Plusquamperfekt - czas zaprzeszły. Dzięki niemu możemy podkreślić, że jakaś czynność jest wcześniejsza od czynności wyrażonej w czasie Imperfekt. Warto zapamiętać, że czas zaprzeszły wkracza do gry np. wtedy, gdy w zdaniu znajduje się “nachdem” (po tym jak). Chodzi o tzw. zasadę następstwa czasów (po tym jak coś się stało, stało się coś innego) np. w zdaniu: “Po tym jak ją pocałował, natychmiast zasnął.” Oba czasowniki są więc w czasie przeszłym, czasownik znajdujący się po “nachdem” napisać należy w czasie Plusquamperfekt, a czasownik informujący co stało się dalej w czasie Imperfekt (czasami w Perfekt). 

Perfekt czy Imperfekt? Uwaga!!!

Na południu Niemiec Imperfekt w codziennych dialogach występuje stosunkowo rzadko, natomiast na północy Niemiec ludzie sięgają po niego znacznie częściej.

Jednak nawet na południu Niemiec są pewne czasowniki, które w codziennych dialogach zamieniane są na Imperfekt, np. czasowniki modalne:

“müssen” –>wymowa<– (musieć)
w czasie przeszłym “ja musiałem/musiałam” mówi się: ich musste (Imperfekt),
natomiast “ich habe gemusst” (Perfekt) brzmi trochę dziwnie i w codziennych rozmowach raczej nie używa się takiej formy.

Istnieje 6 czasowników modalnych, pozostałe to: 
dürfen –>wymowa<– 1.os. l. poj. w Imperfekt: ich durfte - (ja) mogłam/mogłem (w sensie: miałem pozwolenie)
können –>wymowa<– 1.os. l. poj. w Imperfekt: ich konnte – (ja) umiałem/potrafiłamwollen –>wymowa<– 1.os. l. poj. w Imperfekt: ich wollte – (ja) chciałem/chciałam
sollen –>wymowa<– 1.os. l. poj. w Imperfekt: ich sollte – (ja) powinnam/powinienem
mögen –>wymowa<– 1.os. l. poj. w Imperfekt: ich mochte – (ja) lubiłam/lubiłem

Wracając do tematu: 

Wer war das? <– “war” to odmieniony czasownik “sein – być” użyty w czasie Imperfekt

Wer hat meine Nuss geklaut?” <— “hat geklaut” (ukradł) to czas Perfekt

Wer hat das gemacht? <— “hat gemacht“  (zrobił) to czas Perfekt

Jak się tworzy Perfekt? (gdy czasowniki są “grzeczne”)

Wiele niemieckich czasowników to grzeczne stworzonka, pozwalają tworzyć czas przeszły Perfekt w sposób, który nie wymaga specjalnego wysilania naszych przepracowanych szarych komórek. Niestety istnieje także spora grupka (ponad 100 – takich najważniejszych!) 

irytujących czasowników kapryśnych, które nie tworzą czasu przeszłego tak łatwo i przewidywalnie. Nimi nie będę się teraz zajmować, trzeba się ich po prostu nauczyć na pamięć. Na szczęście czasowniki “klauen” i “machen” tworzą czas Perfekt w sposób “grzeczny”, który opisałam poniżej. Każdy czasownik niemiecki składa się z tematu i z końcówki (polskie czasowniki mają w bezokoliczniku końcówkę “-ć“, niemieckie mają końcówkę “-en“, bardzo rzadko tylko “-n“)

klauen = kraść/zwędzić/zwinąć/buchnąć coś komuś

Bierzemy bardzo ostry nóż oraz czasownik w czasie teraźniejszym, np. “klauen“, jednym, szybkim cięciem obcinamy końcówkę “-en“, pozostaje “klau“, z przodu dodajemy “ge“, z tyłu “-t“. Powstaje “geklaut“. Następnie odmieniamy czasownik “haben” przez osoby i powstaje czas przeszły Perfekt.

ich habe geklaut = ja ukradłam/ukradłem
du hast geklaut = ty ukradłaś/ukradłeś
er hat geklaut = on ukradł
sie hat geklaut = ona ukradła
es hat geklaut = ono ukradło
wir haben geklaut = my ukradliśmy
ihr habt geklaut = wy ukradliście
sie haben geklaut = oni ukradli / one ukradły
Sie haben geklaut = Pan ukradł/Pani ukradła/Państwo ukradli

machen = robić/zrobić

ich habe gemacht = ja zrobiłem/zrobiłam
du hast gemacht = ty zrobiłeś/zrobiłaś
er hat gemacht = on zrobił
sie hat gemacht = ona zrobiła
es hat gemacht= ono zrobiło
wir haben gemacht = my zrobiliśmy
ihr habt gemacht = wy zrobiliście
sie haben gemacht = oni zrobili/one zrobiły

Sie haben gemacht = Pan zrobił/Pani zrobiła/ Państwo zrobili

UZYCIE CZASOWNIKA HABEN i SEIN:

Czasownik “haben” oznacza “mieć”. Jednak w przypadku czasu przeszłego Perfekt czasownik “haben” wcale nie oznacza “mieć”. Stanowi on tylko część czasu przeszłego, nie tłumaczy się go i NIC ON NIE OZNACZA, ale musi tam być. Czasami, zamiast “haben” używa się odmienionego czasownika “sein = być”, wtedy czasownik “sein” wcale nie oznacza “być” tylko jest po prostu częścią czasu przeszłego i NIC NIE OZNACZA, po prostu się go nie tłumaczy, ale musi tam być.Odmienione “haben” lub “sein” przykleja się do wszystkich czasowników w Perfekcie, niezależnie od tego czy są to czasowniki odmieniające się grzecznie czy też kapryśnie.

Kiedy zamiast “haben” wpycha się “sein”? 
Generalnie w Perfekcie najczęściej mamy do czynienia z “haben“. Warto jednak wiedzieć, kiedy “sein” wpycha swoje cztery litery. Dzieje się tak, gdy w czasie przeszłym chcemy zapisać czasowniki oznaczające zmianę stanu (np. umrzeć, urodzić się, obudzić się, zasnąć)bądź czasowniki związane z ruchem/przemieszczaniem się (jechać, latać, pływać, chodzić itp). a także w przypadku czasu przeszłego odnoszącego się do czasowników: sein (być),bleiben (zostać/pozostać) i jeszcze paru innych. Czasami czasowniki, które łączą się z “sein“, mogą łączyć się również z “haben“. Przykłady takie będę omawiać w przyszłości.

Haben i sein. Gdzie to postawić?

Odmienione “haben” (lub “sein“) zajmuje “święte” drugie miejsce czasownika w zdaniu(kiedy piszę “w zdaniu” mam na myśli przede wszystkim główne zdanie oznajmujące), natomiast “geklaut“, “gemacht” zajmują ostatnie miejsce w zdaniu. Forma: “geklaut“, “gemacht” nosi nazwę Partizip Perfekt (Partizip II) i jest to imiesłów czasu przeszłego.

Quelle: http://www.jezyk-niemiecki-blog.com/2010/08/04/niemiecki-na-wesolo-czas-przeszly/